Hipofiz Bezi
Hipofiz bezi, beyin tabanında, kafatasının ortasında yer alan ve burun kökünün hemen arkasındaki kemik yapının içerisinde bulunan bir iç salgı bezidir. Görünüş itibarıyla kuru fasulyeye benzer ve büyüklük olarak nohut tanesi kadardır.
Hipofiz Bezinin Yapısı ve Fonksiyonları
Hipofiz bezi iki ana lobdan oluşur: ön hipofiz (adenohipofiz) ve arka hipofiz (nörohipofiz). Her iki lobun da farklı hormonlar salgılama ve vücut üzerindeki etkileri farklıdır. Hipofiz bezi, vücudun iç salgı bezlerini yöneten bir merkez gibi görev yapar ve çeşitli hormonlar salgılar.
Ön Hipofiz Bezi Tarafından Salgılanan Hormonlar
- Tiroit Stimüle Edici Hormon (TSH): TSH hormonu, tiroit bezine etki ederek tiroit hormonlarının üretimini ve salınımını sağlar. Ayrıca kandaki iyotun alınması gibi görevleri de bulunmaktadır.
- Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): Bu hormon, böbreküstü bezlerini uyararak kortizol hormonunun salgılanmasını sağlar. Stres, travma ve oksijen yetersizliği gibi durumlar ACTH salınımını artırabilir.
- Prolaktin: Süt salgılatan hormon olarak bilinen prolaktin, özellikle hamilelik ve emzirme döneminde önemlidir. Prolaktin, meme bezlerinde süt üretimini başlatır. Hamilelikte yüksek seviyelerde bulunur, ancak östrojen ve progesteron hormonları nedeniyle süt üretimi gerçekleşmez.
- Büyüme Hormonu (GH): Büyüme hormonu, kemik ve kas gelişimini sağlar. Hormon salınımı gece saatlerinde daha fazladır ve bu nedenle çocukların uyku sırasında büyümeleri desteklenir. Hormon, IGF-1 hormonunun salgılanmasını tetikleyerek büyüme sürecini başlatır.
- Follikül Stimüle Edici Hormon (FSH) ve Lüteinize Edici Hormon (LH): Bu hormonlar, üreme organlarını etkileyerek cinsel hormonların üretimini, cinsel farklılıkları ve kadında yumurta, erkekte sperm gelişimini sağlar.
Arka Hipofiz Bezi Tarafından Salgılanan Hormonlar
- Oksitosin: Oksitosin hormonu, doğum sırasında rahim kasılmalarını sağlar ve emzirme döneminde annenin memesindeki sütün dışarı çıkmasını kolaylaştırır.
- Antidiüretik Hormon (ADH veya Vazopressin): Bu hormon, vücudun su dengesini düzenler. Böbrekler üzerinde etkili olarak su reabsorpsiyonunu artırır ve kan basıncını düzenler. Ayrıca, damarların kasılma faaliyetleri ve kalp üzerinde de etkileri vardır.
Ek Bilgiler
Hipofiz bezi, hipotalamus ile yakın bir ilişki içindedir. Hipotalamus, hipofiz bezine salgılatması gereken hormonlar hakkında sinyaller gönderir. Bu sinyaller, hipofiz bezinin hormon salınımını düzenler ve böylece vücudun homeostazisi sağlanır. Hipofiz bezinin fonksiyonlarındaki bozukluklar, büyüme sorunları, metabolik rahatsızlıklar ve üreme problemleri gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
|
