FSH (Folikül Uyarıcı Hormon), beyinde hipofiz bezinden salgılanan ve kadın üreme sağlığı üzerinde kritik bir rol oynayan bir hormondur. Bu hormon, yumurtalıklarda bulunan folikülleri uyararak büyümelerini sağlar. Foliküller, yumurta hücresini taşıyan küçük keseciklerdir. FSH hormonunun etkisiyle bu foliküller büyür ve adet döngüsünün ortasında LH (Luteinizan Hormon) etkisiyle çatlayarak yumurtlama, yani ovulasyon gerçekleşir.

FSH hormon düzeyinin ölçülmesi, özellikle adet düzensizliği ve infertilite (kısırlık) sorunu yaşayan kadınlar için önemlidir. FSH seviyesinin ölçümü, genellikle adet döngüsünün 3. gününde yapılır. Yaşın ilerlemesiyle birlikte yumurtalık rezervi azalır ve FSH hormon seviyesi yükselir. Kadınlarda 35 yaşından itibaren FSH hormonunda yavaş bir yükselme gözlenir, 40 yaşından itibaren ise bu yükselme hızlanır. Yaşın ilerlemesinin yanı sıra, yumurtalıkların bir bölümünün veya birinin ameliyatla alınması, kist ameliyatı sırasında yumurtalığın zarar görmesi gibi faktörler de FSH hormonunun yükselmesine neden olabilir. Doğum kontrol yöntemleri ve kullanılan ilaçlar bu hormonun yükselmesine sebep olmaz.

Adet kanamasının 3. gününde ölçülen FSH hormonu değerinin 10'un altında olması normal kabul edilir. Bu oran, diğer zamanlarda bakıldığında daha yüksek olabilir ve yanıltıcı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, foliküler fazın başında yani adet kanamasının ilk günlerinde hormon ölçümü yapılmalıdır.

FSH hormonunun değeri 10'un üzerinde olduğunda hamile kalma şansı düşer. Bu oran 15'in üzerine çıktığında hamile kalma ciddi anlamda zorlaşır. FSH değeri ne kadar yüksek olursa, hamilelik şansı o kadar azalır. Bu durum, kendiliğinden olan gebelikler, ilaç tedavisiyle veya tüp bebek yöntemiyle elde edilen gebelikler için geçerlidir. Eğer FSH hormonu değeri 25'in üzerinde olursa, hangi yöntemle olursa olsun hamilelik elde edilmesi nadiren gerçekleşir.

Ancak, FSH hormonunun aylık dalgalanmalar gösterebileceği unutulmamalıdır. Bir ay yüksek çıkan FSH değeri, diğer ay düşük çıkabilir. Ancak yapılan araştırmalar, bu durumda geçerli olanın yüksek değerin olduğudur. Bu hastaların hamile kalma şansı oldukça düşüktür. Sonradan FSH değerinin düşük çıkması hamile kalmayı kolaylaştırmaz. Bu kişilerde klomifen sitrat gibi başka testler yapılarak, daha net şekilde FSH hormonu değeri ve yumurta rezervinin değerlendirilmesi mümkündür.

Bazı kişiler, hamile kalma şansını artırmak için FSH değerini düşürme yollarını ararlar. Ancak FSH hormonunun yükselmesi, yaşla birlikte yumurtalık rezervinin azalması anlamına gelir. Bu durum, aynen yaşlanma gibi geri döndürülemeyen bir süreçtir. Yaşı ilerleyen bir kadının yumurta sayısı ve kalitesi azalır. Bu durumu herhangi bir ilaç veya tedavi geri döndüremez. Yapılacak olan tek çalışma, FSH hormonunu düşürmek değil, daha fazla yükselmeden uygulanacak tedaviyle gebeliğin elde edilmesi olmalıdır. Diğer uğraşlar sadece vakit kaybına neden olur ve FSH hormonunun daha fazla yükselmesini sağlar.

Kadınların çocuk sahibi olma kapasitesini, yani yumurta rezervini gösteren tek değer FSH hormonu değildir. Bunun dışında başka testler, tahliller ve yöntemler bulunmaktadır. FSH değeri 25'in üzerine çıktığında, tüp bebek yöntemiyle bile hamilelik elde edilemez. Bunun tek çaresi, genç yaştaki bir kadından yumurta bağışı yoluyla yumurta alınması ve FSH değeri yüksek olan kadına transfer edilmesidir. Ancak bu yöntemin uygulanması ülkemizde yasak olduğundan, çiftlerin seçeneği sadece evlat edinme olacaktır. Bu nedenle FSH hormonu yüksekliği durumuna gelmeden hamile kalarak çocuk sahibi olmak en doğrusudur.