Hidroksiprogesteron, böbrek üstü bezleri tarafından salgılanan ve kortizol seviyesine etki eden bir hormondur. Adrenal korteks ve gonadlarda birleşen kompleks sterollerdir. Böbrek üstü bezleri dışında overlerde (yumurtalıklarda), testislerde ve plesantada sentez halinde bulunur. Yeni doğanlarda doğum kilosuna göre normal değerler değişir. Ancak genel olarak 0-28 günlük bebeklerde total hidroksiprogesteron seviyesi 630 ng/dl'nin altındadır. Ergenlik öncesi erkeklerde 110 ng/dl'nin, ergenlik öncesi kızlarda ise 100 ng/dl'nin altındadır.

Yetişkin bir erkekte total hidroksiprogesteron seviyesi 220 ng/dl'nin altındadır. Yetişkin kadınlarda ise hormonal değişimlere bağlı olarak üç farklı dönemde hidroksiprogesteron seviyesi değişir. Foliküler faz döneminde 80 ng/dl'nin, luteal faz döneminde 285 ng/dl'nin ve menopoz sonrası dönemde ise 51 ng/dl'nin altındadır.

Adrenal salgı bezlerinde tümör oluşması, adrenal kortekste kortizol üretimi için gerekli olan beş enzimden birinin eksik olması yani tip 21-hidroksilaz eksikliği hidroksiprogesteron hormonunun artmasına neden olur.

Kortizol seviyesinde değişiklikler olduğunda, androjen ve östrojen salgıları ile ilgili düzensizliklerde kandaki hidroksiprogesteron miktarı ölçülür. Böbrek üstü bezleri ve yumurtalık hastalıklarında kandaki hidroksiprogesteron miktarı artar. Böbrek üstü yetmezliği, polikistik over sendromu, düşük tansiyon, kısırlık, yenidoğan cinsel organ bozukluklarında cinsiyet tahlili gibi tanılar hidroksiprogesteron tahlili yapılarak konulabilir.

Vücutta aşırı kıllanma, sıra dışı akne oluşumu, kısırlık sebeplerinin araştırılması, kadınlarda adet düzensizliklerinin nedenlerinin araştırılmasında, kişinin karşı cinsin hormonal özelliklerinin görüldüğü durumların araştırılmasında, konjenital adrenal hiperplaziye (KAH) bağlı su kaybı yaşandığında, adrenal tümör araştırmalarında hidroksiprogesteron tahlili istenir. Tahlilin doğru sonuçlar verebilmesi için sabah aç karna yapılması ve kullanılan herhangi bir ilaç varsa doktorun önereceği günler içerisinde bırakılması gerekmektedir.

Tahlil değerlendirilirken sadece hormon seviyesine bakılmaz, kişinin tıbbi geçmişi, kortizol ve androstendion testlerinin sonuçları, diğer tetkikler ve klinik muayene bulguları birlikte ele alınır. Tedavi sürecinde düzenli olarak hidroksiprogesteron testi tekrar edilerek tedavinin şekli değerlendirilir. Hidroksiprogesteronun yükseldiği durumlarda ilaçlar ve tedavi şekli değiştirilirken, hidroksiprogesteronun düştüğü durumlarda ise tedavinin başarılı geçtiği kabul edilir.

Hidroksiprogesteron ayrıca çeşitli klinik durumların takibinde de kullanılır:

Doğru sonuçlar elde edebilmek için testin belirli bir zaman diliminde ve aç karna yapılması önerilir. Ayrıca, kullanılan ilaçların test sonuçlarını etkileyebileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden, herhangi bir ilaç kullanımı varsa doktorla paylaşılmalıdır.